Amaç: Nöropsikolojik testlerin hastalara uzaktan, telefon ve
videokonferans aracılığı ile yapılan uygulamalarını içeren
telenöropsikoloji, uzakta yaşayan ya da hareket kısıtlılığı bulunan
hastaların sağlık hizmetlerine ulaşım imkânını genişletebilmektedir.
Covid-19 pandemisinin ortaya çıkması ile kognitif değerlendirmelerde
telenöropsikoloji kullanımı önemli bir artış göstermiştir. Bu derlemede
telenöropsikoloji ile ilgili yapılan çalışmaların sonuçlarının ve
telenöropsikolojik değerlendirme ile ilgili temel esasların eleştirel bir
şekilde gözden geçirilmesi amaçlanmıştır. Buna ek olarak, bu derlemede
Türkiye uygulamaları için geliştirilmiş “ev temelli telenöropsikoloji
uygulama rehberi” genel hatları ile paylaşılmıştır.
Yöntem: Web of Science ve Pubmed veri tabanları kullanılarak konu
ile ilgili erişilebilen tüm makale türlerini kapsayan bir şekilde literatür
taraması yapılmıştır.
Bulgular: Klinik temelli ve ev temelli telenöropsikolojik değerlendirme
ile ilgili çalışmaların sonuçları dikkat, bellek, yürütücü işlevler ve dil gibi
kognitif işlevleri değerlendiren ve özellikle sözel uygulamaya dayanan
nöropsikolojik testlerin telenöropsikolojik değerlendirmede güvenilir
bir şekilde uygulanabileceğini göstermektedir. Fakat telenöropsikolojik
değerlendirmeye alınacak hastaların yönlendirilmesinde,
değerlendirmede kullanılacak testlerin seçiminde ve etik konularda
dikkat edilmesi gereken unsurlar bulunmaktadır. Buna ek olarak,
telenöropsikolojik değerlendirmenin etkili bir şekilde yürütülmesi için
görüşme öncesinde ve sırasında hem klinisyenin hem de hasta ve/veya
hasta yakınının uygulanması önerilen adımların takip edilmesi önemlidir.
Sonuç: Her ne kadar klinik nöropsikoloji pratiğinde hasta ile doğrudan
temas kurmak önemli bir unsur olsa da gerekli durumlarda ve yetkin
uzmanlar tarafından uygun uygulama prosedürleri takip edilerek yapılan
telenöropsikolojik değerlendirmeler yüz yüze değerlendirmeler için iyi
bir alternatif olabilir.
Anahtar Sözcükler: Kognitif değerlendirme, nöropsikoloji,
telenöropsikoloji, teletıp, uygulama kılavuzu