Amaç: Multipl skleroz (MS), merkezi sinir sisteminin (MSS) ilerleyici
fonksiyon kaybıyla seyreden kronik, otoimmün ve demiyelinizan
hastalığıdır. Nöroinflamasyon sonucu periferik immün hücrelerin MSS’ye
göçü yanında, beyin bariyer hücrelerinin ürettiği ekstraselüler matriks
(ESM) proteinlerinin genişlemiş perivasküler alanda birikmesi de MS
patofizyolojisine katkıda bulunur. Bu çalışmada, MS hastalarının serum
ve beyin omurilik sıvılarının (BOS) kan beyin bariyeri (KBB) hücrelerinde
fibrozis yantını başlatma potansiyelini araştırmayı hedefledik.
Yöntem: İnsan beyin vasküler perisit ve endotel hücreleri ile insan
astrositlerine kültür ortamında sitokin referans kontrol (Dönüştürücü
büyüme faktörü beta 1 (TGF-β1)), sağlıklı insan serumu ve tedavisiz
ataklı yineleyici MS hastalarına ait serum ve BOS örnekleri uygun
dilüsyonda uygulandı. Perisit hücre proliferasyonu xCELLigence ile,
KBB hücrelerindeki kolajen ve fibronektin ekspresyonu ile perisit
miyofibroblastik transformasyon immünositokimya yöntemi ile
gösterildi.
Bulgular: TGF-β1 uygulaması, fibronektin yüksek ekspresyonu ile
karakterize fibrozisi özellikle perisit hücre kültüründe indüklemiştir.
Ayrıca MS serumu ile inkübe edilen perisit hücrelerinde, BOS ile inkübe
edilen perisitlerden farklı olarak; artmış fibrotik yanıt, proliferasyon ve
miyofibroblastik transformasyon gözlemlenmiştir. Yüksek fibronektin
ekspresyonu ayrıca MS serumları ile inkübe edilmiş endotel hücrelerinde
de saptanmıştır. Multipl skleroz serumları ile inkübe edilen astrositlerde
artmış glial fibriler asidik protein (GFAP) ekspresyonu gözlemlenmesine
karşın fibrotik işaretleyicilerde diğer gruplara göre azalma görülmüştür.
Sonuç: Kan beyin bariyeri hücreleri arasından perisitler, MS serumlarına
karşı fibrotik yanıt oluşturmada anahtar roldedir. Multipl skleroz
serumu ile indüklenebilir in vitro MS modellemesi, hastalıkların bireysel
farklılıklarla araştırılmasına ve yeni tedavi ajanlarının keşfedilmesine
olanak sağlayabilir.
Anahtar Sözcükler: Astrosit, endotel hücre, fibrozis, kolajen, multipl
skleroz, perisit.